Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla başlatılan yasal çalışmayla vatandaş yüksek kiraya mahkûm edilmeyecek. Geçen yıl temmuz ayında yürürlüğe giren kirada yüzde 25 hududunun müddeti bu yıl da 1 Temmuz prestijiyle uzatılacak. Büyükşehirler başta olmak üzere kiraların çok yüksek olduğu vilayetlerde memura vilayet ve ilçe bazında kira dayanağı verilecek.
Sabah’ta yer alan habere nazaran; Başta büyükşehirler olmak üzere vatandaşın en çok lisana getirdiği meselelerin başında gelen yüksek kiralara neşter vurulacak. Recep Tayyip Erdoğan’ın sık sık gündeme getirdiği fahiş kira artışlarına karşı Etraf, Adalet, Ticaret bakanlıkları ve ilgili kurumlar çok istikametli bir çalışma yürütüyor. Konutlarda kira artış oranlarına getirilen yüzde 25’lik hudut 11 Haziran 2002-1 Temmuz 2023 tarihleri ortasında yenilenen kira devirlerini kapsıyor. Temmuz ayında yüzde 25’lik hudut tekrar uzatılacak. Fahiş kira artışı yapan mesken sahiplerine de mahpus ve para cezası uygulanacak.
Yeni periyotta büyükşehirlerde memurlara vilayet ve ilçe bazında kira katkısı için kapsamlı bir hazırlık yapılıyor. Dayanaktan kamuda çalışan takımlı, kontratlı memur ve kamu personellerinin faydalanması bekleniyor. Ortalama kiralar ve yaşanılan bölgedeki başka fiyatlar kıymetlendirilerek geçinme endeksi oluşturulacak. İstanbul, Ankara, İzmir başta olmak üzere kira fiyatları kıymetlendirilerek harcamaları düşürecek, hayatı kolaylaştıracak fiyatlar belirlenecek.
Kira artışına yasal fren çalışması Adalet Bakanlığı koordinasyonunda ilgili bakanlıkların katkılarıyla yürütülüyor. Kira artışları konusunda yapılacak yasal düzenlemeyle “hapis, isimli para ya da para cezası” olmak üzere 3 alternatif üzerinde çalışma yürütülüyor. Taşınmazın yaşı, metrekaresi, bulunduğu kat, pozisyonu, niteliği dikkate alınarak bölge bedelleri belirlenecek. Bu kriterlerin üzerinde kira bedeli belirleyenlere isimli ve idari para cezaları uygulanacak.
Devam eden kiracı mesken sahibi problemleri nedeniyle 1 Eylül’den itibaren arabulucuya gidilmesi mecburî hale geliyor. Bu tarihte kira kaynaklı ihtilafların tamamı evvel arabulucuya gitmek zorunda olup daha sonra dava açılabilecek. Bu dava da kira bedeli yüzde 25 hududu uygulanmadan belirlenir. Kira bedeli belirlenirken TÜFE 12 aylık ortalamaya nazaran değişim oranı, kiralanan konutun emsal bedeli temel alınıyor
Özellıkle sarsıntının akabinde birçok kentte yaşanan fahiş kira artışları nedeniyle binlerce şikâyet geldi. Kimi konut sahipleri “Ya fiyatı artır ya da konuttan çık” baskısı yaparken gelen şikâyetlerde “Tadilat yapma, çocuğum oturacak üzere münasebetler, banka hesabı kapatma, elden para isteme” başı çekti. Fahiş artış isteyen mesken sahiplerinin yeni oyunu kiranın yatırılmadığını öne sürmek için banka hesaplarını kapatıyor. Kontrattaki banka hesabının kapatılması durumunda kiracıya yeni hesabın bildirilmesi mecburiliği bulunuyor. Konut sahibi ısrarla paylaşmazsa kiracı posta hesabı ile ödeme yapabilir ya da mahkemeye başvurarak ödeme yeri tayin edilmesini isteyebilir. Bu türlü bir durumda muhakkak elden ve evraksız ödeme yapılmaması gerekiyor.
Bir yıllık kira mukavelesi bitince “Süre bitti” diyerek meskenden, işyerinden çıkarmak mümkün. Konut sahibi kiracıyı 10 yıllık müddetin sonunda yasal olarak tahliye edebilir. Bunun için de kontrat bitiminin 3 ay öncesinde kiracıya yazılı olarak konutu tahliye etmek istediğini bildirmesi gerekiyor. “Gereksinim” nedeniyle tahliye edilen konutun diğerine kiraya verilmesi halinde kiracıya konut sahibine tazminat davası açma hakkı doğuyor.
Yeniden inşa ve imar maksatlı boşaltılan taşınmazlarda bu süreçler bittikten sonra öncelikle tıpkı kiracıya teklif götürülür. Mesken sahibi taşınmazı diğerine kiraya verirse eski kiracısına son kira yılında ödenmiş olan bir yıllık kira bedelinden az olmamak üzerde tazminat ödemekle yükümlü.
Kiralık mülklerde yapılan aylık ödeme meblağının artışı yılda bir sefer olmak üzere gerçekleşiyor. Olağanda kiralara yapılan artırım oranı bir evvelki yılın kira fiyatına ve son 12 ayın TÜFE’sine nazaran belirleniyor. Geçen yıl temmuzda yapılan düzenlemeyle yüzde 25 sonu getirildi. Bu oranın üzerinde yüksek bir artırım uygulanamıyor. Tüketici müşavere sınırı ALO 175, CİMER, Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere ilgili bütün kamu kurum ve kuruluşlarına şikâyet edilebilir.