Turgut Özal, başbakanlığı devrinde, bedelleri tahsil edilerek gecekonduları kayıt altına alan tapu tahsis dokümanlarıyla ilgili meseleler ortadan geçen yaklaşık 40 yıla karşın çözülemedi.
Son olarak Ankara Mamak’taki bir gecekonduyla ilgili sorun Anayasa Mahkemesi’ne taşındı. Ercan Mumcu ve ailesinin 1985 yılında yaptıkları müracaat üzerine 1992 yılında 79 metrekare arsa için tapu tahsis dokümanı verildi.
“GECEKONDUNUZ İKİ KATLI, SİZ DAR GELİRLİ DEĞİLSİNİZ”
Tam 22 yıl sonra 2014 yılında AKP’li Mamak Belediyesi, ailenin gecekondusunun iki katlı olmasını mazeret ederek “dar gelirli olma” kaidesini sağlamadığı gerekçesiyle tapu tahsis dokümanını geri aldı.
Mumcu Ailesi, mahkemeden de sonuç alamayınca Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaatta bulundu.
“KORUNMAYA PAHA BİR MENFAAT”
Yüksek Mahkeme yaptığı incelemede şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
Tapu tahsis dokümanının düzenlenmesi tek başına bireye taşınmazın mülkiyetini edinme tarafında meşru bir beklenti doğurmasa da kelam konusu dokümanın mülkiyet hakkı kapsamında korunmaya bedel bir ekonomik menfaat teşkil ettiği açıktır.
Zira tahsis dokümanının verilmesiyle kişi taşınmazı kullanabilmekte, öbür şartları da sağladığı takdirde şahsa tapu da verilebilmektedir. Bu prestijle (daha evvelki başvurularda) Osman Ukav ve Mehmet Ukav kararları gözetilerek başvurucuların Anayasa’nın 35. unsuru kapsamında korunması gereken bir menfaatinin olduğu değerlendirilmiştir.
Somut olayda müracaatçıların murisine verilen tapu tahsis dokümanı, ihtilaf konusu gecekondunun iki katlı olduğu gözetilerek geri alınmıştır. Belediye, gecekondunun iki katlı olduğunu dikkate alarak müracaatçının dar gelirli olma kaidesini sağlamadığını kabul etmiştir. Yönetim Mahkemesinin Danıştay kontrolünden geçen kararında da Belediyenin bu görüşünün benimsendiği görülmüştür.
,
2981 sayılı Kanun’da hak sahibi sayılabilme istikametinden imar ve gecekondu mevzuatına karşıt olarak inşa edilen yapılarda kat ve daire sayısı bakımından bir ayrım yapılmasına imkân veren rastgele bir düzenleme yoktur.
Bu durum gözetildiğinde Yönetim Mahkemesinin yorumunun yeni bir kaide ihdası niteliğinde olduğu değerlendirilmiştir. Hak ve özgürlükleri kısıtlayan kararların kanun koyucunun muradının, münasebetiyle kanunun olağan manasının ötesine geçilerek genişletici yorumlara tabi tutulması hukuk devleti unsurunun bir teminatı olan öngörülebilirliği zedeler.
Bu durumda müracaatçıların mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin yasal desteğinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Varılan sonuca nazaran müdahalenin yasal bir emelinin bulunup bulunmadığının yahut ölçülü olup olmadığının kıymetlendirilmesine gerek görülmemiştir.
Açıklanan münasebetlerle Anayasa’nın 35. unsurunda teminat altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
HÜKÜM: AİLENİN MÜLKİYET HAKKI İHLAL EDİLDİ
Neticede Anayasa Mahkemesi şu kararı kurdu:
Mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ait tezin KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
Anayasa’nın 35. hususunda teminat altına alınan mülkiyet hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
Kararın bir örneğinin mülkiyet hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere Ankara 1. Yönetim Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,
Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 19/10/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.