Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Oval Ofis’te tartıştan ABD Başkanı Donald Trump ve Lider Yardımcısı JD Vance’in tutumu, Transatlantik ittifakında adeta sarsıntı tesiri yarattı ve AB-ABD ortasındaki fay sınırlarını daha da derinleştirdi. “Önce Amerika” mottosuyla misyona gelen Trump’ın, ülke çıkarlarını önceleyen tavrının, Rusya tehdidine karşı AB içinde güvenlik tasalarını alevlendirdiği bir devirde yaşanan olay sonrası, Avrupa başkanları peş peşe Ukrayna’ya dayanak açıklamasında bulundu. AB Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ın “Özgür dünyanın yeni bir öndere muhtaçlığı var” çıkışı da kutuplaşmanın eriştiği noktayı gözler önüne serdi.
Zelenski ile Trump’ın Oval Ofis’te yaşadığı tartışmanın akabinde Avrupalı önderler açıklamalar yaparak Ukrayna önderine sahip çıktı ve Trump’ın tavrını eleştirdi. AB Dış Alakalar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, X hesabından yaptığı paylaşımda, “Ukrayna Avrupa’dır. Ukrayna’nın yanındayız. Saldırgana karşı çabaya devam edebilmesi için Ukrayna’ya takviyemizi artıracağız. Bugün, özgür dünyanın yeni bir öndere gereksinimi olduğu açıkça ortaya çıktı. Bu meydan okumayı üstlenmek bize, Avrupalılara düşüyor” sözlerini kullandı.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Konseyi Başkanı Antonio Costa da toplumsal medya hesaplarından paylaştıkları ortak mesada, “Saygınlığınız Ukrayna halkının hamasetini onurlandırıyor. Güçlü, bahadır ve korkusuz olun. Lider Zelenski asla yalnız değilsiniz” kelamlarını sarf etti. Bir önceki Avrupa Birliği (AB) Dış Bağlar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, X paylaşımında Zelenski’ye dayanağını belirtti. Borrell, “Trump ve (ABD Lider Yardımcısı JD) Vance utanç verici bir şov sergilediler. Bu davranışlarından utanç duyuyorum. ABD daha uygununu hak ediyor” değerlendirmesinde bulundu.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot X hesabından yaptığı açıklamada, “Bir saldırgan var: Putin’in Rusya’sı. Bir taarruza uğrayan var: Ukrayna halkı. Bunun karşısında ve ortak güvenliğimiz için bir zaruret var: artık Avrupa. Kelam devranı kapandı, icraata geçelim” değerlendirmesinde bulundu. Fransa Başbakanı François Bayrou, X hesabından yaptığı açıklamada, “Volodimir Zelenskiy, Washington’da boyun eğmeyerek, Avrupa’nın onuru oldu. Artık geriye, Avrupalılar olarak ne olmak istediğimize karar vermemiz kalıyor yahut hülasa var olmak isteyip istemediğimize.” sözlerini kullandı.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, AB-ABD bölünmesinin önüne geçilmesi gerektiğini belirterek, “Batı’nın her bölünmesi hepimizi daha da zayıflatıyor ve medeniyetimizin çöküşünü görmek isteyenlerin işine yarıyor. Gereksinim duyulan şey, ABD, Avrupa ülkeleri ve müttefikler ortasında derhal bir tepe yapılmasıdır” sözlerini kullandı. Almanya Başbakanı Olaf Scholz ise Zelenski’nin ABD’de yaşadığı saygısızlığa istinaden, “Ukrayna Almanya’ya ve Avrupa’ya güvenebilir” tabirlerine yer verdi.
Slovenya Başbakanı Robert Golob, X paylaşımında yaptığı açıklamada, “Hepinize bir şeyi hatırlatmak isterim: Rusya saldıran taraf ve Ukrayna akın altında. Ukrayna yalnızca kendisi için değil bütün Avrupa’nı güvenliği için gayret ediyor” değerlendirmesinde bulundu.
Dünya basınına konuşan Avrupalı yetkililer de Zelenski’ye sahip çıkarak Avrupa’nın başının devasına bakması gerektiğine işaret etti. Bloomberg’e konuşan Avrupalı 3 diplomat, “Oval Ofis felaketi bir pusuydu. Avrupa topluca kesimleri toplamaya çalışacak. Trump’ın Ukrayna’yı satmaya karar verdiği anlaşılıyor” değerlendirmesini yaptı. Financial Times’a konuşan Avrupalı yetkililer de “Avrupa’nın ABD’den bağımsız hareket etmesi gerek. Artık uyanmalı ve gerçeği kabul etmeliyiz. Atlantik’in başka tarafındaki ebeveynlerimiz bizi aile konutundan attı, finansal takviyemizi kesti ve mirastan yoksun bıraktı” dedi.
AB, Ukrayna’nın tabiri caizse bir uç beyliği olduğunu ve bu savaşla Avrupa’nın hudut güvenliğini koruduğunu düşünüyor. AB yok sayılarak Ukrayna’da barış sağlanması konusunda tek taraflı teşebbüste bulunulması, Avrupa’da alarm zillerinin çalmasına neden olmuştu. Peş peşe yapılan açıklamalarda, “Arkamızdan yapılacak tek taraflı teşebbüsler sonuçsuz kalır” değerlendirmesinde bulunulmuştu. Trump’ın Ukrayna’daki kıymetli elementler ve madenlerden ABD ismine karlı bir mutabakat koparmak için AB’yi masanın dışına iterek süreci yürütmeye çalıştığı, lakin Oval Ofis kriziyle süreci tek başına yürütmeye uzman olmadığı söz ediliyor.
Diğer yandan Elon Musk, X toplumsal medya platformunda, Zelenski’nin Beyaz Saray’daki görüşmede Rusça küfür ettiğini yazdı. Toplumsal medyada da Zelenski’nin Vance’e Ukraynaca, “Adi kancık” dediği tez edildi. Zelenski ise dün yaptığı açıklamada ise tüm dayanakları için ABD’ye çok minnettar olduklarını söyledi.
JD Vance
ABD Lider Yardımcısı JD Vance, yaptığı “Saygısız” çıkışı ile Lider Donald Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski arasında Oval Ofis’te tansiyonun yükselmesine sebep oldu. Zelenski, ABD Başkanı Trump arasında varılan az elementler muahedesini imzalamak emeliyle evvelki günde Beyaz Saray’daydI. Trump ile Zelenski ortasında Oval Ofis’te yapılan görüşmeye JD Vance’in müdahale etmesinin ve Zelenski’ye saygısız demesinin akabinde taraflar ortasında tansiyon yükseldi. Vance’in, “Zelenski’nin ABD’ye teşekkür etmediği” argümanının da temelsiz olduğu oraya çıktı. CNN’in raporuna nazaran Zelenski, Vance’in tezinin tersine, bugüne kadar Amerikalılara ve ABD önderlerine 33 defa teşekkür etti. Dün bir metin yayınlayan Zelenski, ABD halkına ve yöneticilere bir sefer daha teşekkür ederek minnetini beyan etti. Zelenski’ye yakın Ukraynalı kaynaklar da toplantıda asıl sorun Lider Yardımcısı Vance’ın olduğunu vurguladı. Vance, 14 Şubat’taki Almanya’da Münih Güvenlik Konferansı’nın birinci gününde, Avrupa başkanlarını sert bir formda eleştirmiş, onları söz özgürlüğünü sansürlemekle suçlamıştı. Vance’in Transatlantik iş birliğini baltalamayı ve Avrupa-ABD ortasındaki tansiyonu artırmayı hedeflediği düşünülüyor.